NATIONALISTISCHE OVERWINNING TAIWAN

SEPARATISTEN STELLEN TELEUR

Afgelopen weekend hield Taiwan de eerste directe presidentsverkiezingen in haar geschiedenis. Lee Teng-hui (Nationalistische Partij) liet met 54% van de stemmen zijn rivalen P'eng Ming-min (Democratische Progessieve Partij DPP,21,13%), Lin Yang-kang (Nieuwe Partij, 14,90%) en een Ch'en Lu-an (onafhankelijke kandidaat, 9,98%) ver achter zich. Premier Lian Chan, die nu vice-president zal worden, deed gisteren de eerste voorstellen om de relaties tussen Taiwan en China te verbeteren.

(Door Jan van der Made)

TAIPEI (ZOP)

VRIJDAGNACHT 24:00, VOOR HET REGERINGSGEBOUW

"Morgen zit hier een nieuwe regering", zegt Herman Cheng vol vertrouwen. Temidden van ongeveer honderd duizend DPP-aanhangers loopt hij op de straat die leidt naar het gebouw van de Nationalistische regering. Cheng, een bankier in Taipei die net een jaar in Wall Street heeft gewerkt, houdt net als veel andere demonstranten een vlaggetje in zijn hand met een groen, verlicht bolletje op het stokje, waarop de contouren van Taiwan zijn afgebeeld: het is de wens van de DPP dat Taiwan door de wereld als een onafhankelijke staat wordt erkend.

De oprijlaan naar de regeringsgebouwen is afgezet met rollen prikkeldraad en daarachter staan honderden troepen mobiele eenheid, zeven rijen dik. Ze staren vanachter hun plasticken wapenschilden naar de menigte die steeds onrustiger wordt. "We verwachten niet echt problemen", zegt een van de politiemannen. "We hebben nu een volwassen democratie. Maar je weet nooit". De menigte dringt dichter naar de rollen prikkeldraad. "Taiwan onafhankelijk" scandeert een groepje uitdagend. "Leve Lijst Nummer Drie". "Lang Leve de DPP, Lang Leve P'eng Ming-min".

P'eng Ming-min, de presidentskandidaat van de DPP en lijstaanvoerder van lijst nummer 3 kan die avond niet komen. "De kandidaten kunnen na tienen geen redevoeringen meer geven", aldus Herman Cheng. Dat zou de verkiezingen morgen teveel beinvloeden. Het geluid van de scanderende menigte wordt overstemd door vervormde marsmuziek die uit de enorme luidsprekers van een DPP propagandawagen komt golven.

OPGESTOPT

Het is de laatste avond voor de verkiezingsdag. De vier presidentskandidaten hebben voor de laatste keer toespraken gehouden. Alleen de DPP heeft na die toespraak nog een allerlaatste optocht georganiseerd die dwars door het centrum van Taipei voert. Het hele verkeer is opgestopt. Taxi's hebben DPP vlaggen op aan hun antennes bevestigd. Het lijkt wel of heel Taipei is overgenomen de door de oppositiepartij. "We zijn meer verenigd dan ooit", aldus herman Cheng. "Dat hebben we te danken aan China. Als die hun vlootoefeningen niet hadden gehouden, waren we nu niet zo eensgezind geweest. Dus ze hebben een positief effect gehad". Uiteindelijk gaat iedereen naar huis en de nacht vloeit zonder incidenten over in de ochtend. De grote verkiezingsdag is begonnen.

Er wordt niet alleen gestemd over wie de volgende president van Taiwan moet worden, maar ook over de afgevaardigden voor de Nationale Raad (een orgaan dat vroeger de president aanwees, maar na dit weekend in feite een leeg orgaan is geworden, dat alleen het laatste woord heeft in grondwetswijzigingen). Ook wordt er van de gelegenheid gebruik gemaakt om een niet-bindend referendum te houden over de bouw van Taiwan's vierde Atoomcentrale vlakbij Taipei.

ZATERDAG 13:00, KUANG-CHOU STRAAT

In een schoollokaal in de "Kuo Li Min middelbare school aan de Kuang-chou straat nummer 6, dat is aangewezen als een van de meer dan 10.000 stemlokalen in Taiwan vertelt mevrouw Hu, de "stemlokaal-cheffin", dat "al meer dan 70% van de geregistreerde kiezers hun stem hebben uitgebracht". "Het is de koers der geschiedenis", zegt mijnheer Kuok (73), die zijn stem komt uitbrengen, "dat wij nu voor het eerst de president kunnen kiezen die voor ons ideaal is. Het is een natuurlijke gang van zaken".

Kiezers lopen af en aan, moeten zich registreren en vervolgens een stempel zetten op een lijst waar hun naam op staat. "Iedereen heeft een stempeltje met zijn naam er op", zegt Lilian Wah, die achter een van de tafels met de registratielijsten zit. "En als ze geen stempel hebben moeten ze een chop, een duimafdruk, met rode inkt op het biljet zetten".

ZATERDAG 16:00, TS'ING-TAO WEST STRAAT

De stemlokalen worden gesloten en het tellen begint. De metalen roldeur van het stemlokaaltje wordt half naar beneden gehaald en vijf gewapende politieagenten worden ervoor opgesteld. De stembussen worden in het midden van het zaaltje gezet, en de zegels verbroken. Een man neemt een voor een de grote stembiljetten, voorzien van de foto's van de vier presidentskandidaten, uit de bus en leest de naam voor. Een tweede herhaalt die naam, en streepjes worden op een stuk papier aan de muur geturfd.

Na een half uur tellen is het al vrij duidelijk wie de winnaar wordt: de huidige president Lee Teng-hui heeft al meer dan honderd stemmen, zijn naaste rivaal, de DPP kandidaat P'eng Ming-min, veertig. Het stemlokaaltje in de Ts'ing-tao straat blijkt representatief te zijn voor het gehele land.

ZATERDAG 20:00, HOOFDKWARTIER KMT

Met nog 75% van de stemmen te tellen voelt president Lee Teng-hui zich zeker van zijn zaak: hij heeft, samen met zijn running mate Lian Chan (de huidige premier) 54% van de stemmen gewonnen. "Dit is de grootste dag in onze geschiedenis" roept hij vanaf een platform naar een 50.000 koppige menigte die duizenden rood-wit-blauwe vlaggen met het witte-ster symbool van de Nationalistische Partij als een zee doen golven. "De grote deur der democratie is op Taiwan wijd opengezwaaid". Lee bedankt "de 21 miljoen landgenoten die een bijdrage hebben geleverd aan de democratie", en "de overzeese vrienden, die een onontbeerlijke steun zijn geweest". Binnen slaat hij snel een glas champagne achterover, loopt nog even naar buiten, tussen een meute lijfwachten, om handen te schudden met zijn sympatisanten en verdwijnt naar het volgende feest.

ZATERDAG 22:00, HOOFDKWARTIER HSIN TANG

Chao Shao-k'ang, de secretaris generaal van de Nieuwe Partij ziet er moe uit. De kandidaat van de Nieuwe Partij, Lin Yang-kang die voor hereniging met het vasteland is, heeft maar 14% van de stemmen gehaald. "De verkiezingen waren niet erg eerlijk. Lee Teng-hui heeft met opzet het vasteland uitgedaagd. Hij is slim, maar heel gevaarlijk. Hij weet precies hoe hij Peking kwaad moet maken. En door die bedreiging van buitenaf (Peking hield voor en tijdens de verkiezingen in Taiwan vlootoefeningen en testen met geleide raketten om kiezers te zodanig te intimideren dat ze niet op Lee Teng--hui of de DPP zouden stemmen) is het makkelijk om veel aanhangers achter je te krijgen. Andere problemen als misdaad en corruptie zijn tijdens de verkiezingscampagne nauwelijks aan bod gekomen".

De dag na de verkiezingen lijkt de dooi tussen China en Taiwan te zijn ingetreden. Het officiele persburo Xinhua leverde voor het eerst in maanden geen directe kritiek op Lee Teng-hui (die eerder omschreven werd als een "dictator" die zou verdwijnen "in de prullebak der geschiedenis".) Het Volksdagblad, het officiele orgaan van de Communistische Partij China meldde zelfs (zij het zonder commentaar) de verkiezingsuitslag en de overwinning van Lee Teng-hui, maar legde er wel de nadruk op dat "de verenigde krachten die zich inzetten voor hereniging (de Nieuwe Partij en de onafhankelijke Ch'en Lu-an) meer stemmen hebben gehaald dan de separatistische krachten die voor onafhankelijkheid zijn (de DPP onder leiding van P'eng Ming-min).

VREDESVERDRAG

Zondag stelde premier Lian Chan (die onder Lee Teng-hui vice-president zal worden) voor om een "vredesverdrag" met Peking te tekenen. Eerder meldde de Taiwanese United Daily News dat Taiwan "al vier geheime missies naar Peking had gestuurd om te onderhandelen". Volgens de krant zou premier Lian Chan de speciale verantwoordelijkheid krijgen om de banden tussen China en Taiwan te verbeteren. Een eerste stap zou kunnen worden gevormd door besprekingen over de "drie betrekkingen": directe scheepvaartverbindingen, directe vluchten en directe postdiensten.

Maar zover is het nog lang niet. De volgende wolken pakken zich alweer samen aan de hemel boven de Straat van Taiwan: de China Times Express meldde gisteren dat Lee Teng-hui mogelijk een bezoek gaat brengen aan de Subic Bay Industriezone in de Philippijnen (dat Taiwan alleen als een "onafscheidelijk deel van China" erkent) aanstaande november indien hij niet wordt uitgenodigd voor de jaarlijkse topontmoeting van de Asian Pacific Economic Coorperation (APEC). In dat geval is het zeker dat de betrekkingen tussen China en Taiwan opnieuw tot een dieptepunt zullen dalen. Beijing blijft daarmee het grootste probleem voor Taiwan, daarover zijn alle partijen het eens, of ze nu voor onafhankelijkheid zijn of voor uiteindelijke hereniging. Die angst wordt verwoord door Chao Shao-k'ang van de Nieuwe Partij: "Je kunt ze niet controleren. Ze zijn onberekenbaar en wild. Het blijven communisten".