CHINA PROBEERT AFVALLIG EILANDJE TE INTIMIDEREN

LEGEROEFENINGEN AAN DE KUST

Boats at South China Coast

De Jimei ligt even stil in een zee van mist. Het is negen uur 's avonds en het schip is al zes uur onderweg van Xiamen, provincie Fujian, naar Hongkong. De route van het passagiersschip, dat twee keer per week op en neer vaart, loopt precies langs de buitenkant van een gebied dat het Chinese leger heeft aangewezen om gedurende twee weken dagen vloot en luchtmachtoefeningen te houden waarbij met scherp wordt geschoten. Vanwege die oefeningen moet de boot vlak langs de Chinese kust varen en haar grillige lijn volgen.

(Door Jan van der Made)

CHINESE KUST XIAMEN-HONG KONG (PAROOL) Af en toe, heel vaag, zijn doffe explosies te horen die over het water aan komen golven. Chou Li-t'ing, een Taiwanese zakenman die een bedrijf leidt in Xiamen, loopt zenuwachtig op het achterdek rond met een enorme verrekijker. "Ik heb niks kunnen zien", zegt hij opgelucht. "Maar een ding is zeker, dit soort oefeningen zijn niet goed voor het vertrouwen van de investeerders". Mijnheer Chou, die met zijn vrouw en dochter vanuit Xiamen naar Hongkong vaart, had speciaal de boot genomen om zich te overtuigen van de dreiging van het Volksbevrijdingsleger.

Gisteren rapporteerden bewoners van het nabijgelegen Shantou, net als Xiamen een Speciale Economische Zone, een enorme activiteit van straaljagers die in de richting van het oefengebied vlogen. Burgervluchten naar Shantou en Xiamen waren uren verlaat of werden gecancalled. Vandaag lijkt de activiteit wat minder, maar de oefeningen zullen nog doorgaan tot aan de vooravond van de presidentsverkiezingen in Taiwan op 23 maart. Mijnheer Chou heeft het er helemaal niet op. "Ik heb tonnen geinveseerd in China. Een paar jaar geleden leek alles nog goed te gaan. Maar ik begin nu zo mijn twijfels te krijgen".

Chou was in 1990 begonnen met het investeren in een fabriek voor waterpompen. Zijn ouders, Kuomintangleden, waren in 1949 gevlucht naar Taiwan nadat de Communistische Partij de macht had overgenomen. In 1979 was hij voor het eerst weer teruggekeerd naar Xiamen. "Het was de grootste schok van mijn leven. De hele stad was een verwaarloosde, morsige steenhoop. Er waren geen airconditioners, en iedere dag was er wel een deel van de stad zonder electriciteit".

BESPREKINGEN

Zeventien jaar later is de stad, voornamelijk dankzij Taiwanese investeringen, ontwikkeld tot een van China's welvarende kuststeden. "Na die besprekingen tussen Taiwan en China (de eerste semi-officiele besprekingen tussen China en Taiwan vonden plaats in Singapore in mei 1993) was er een enorme toename van Taiwanese investeringen in het vasteland. Ons werd beloofd dat we binnen een paar jaar directe vluchten en scheepvaartverbindingen zouden hebben. China was de mogelijkheid voor Taiwanese investeerders omdat de arbeidskosten in Taiwan te hoog waren geworden", aldus mijnheer Chou. "Maar met de huidige spanningen begin ik me af te vragen of de move naar het vasteland wel zo verstandig was.

Chou is de enige op de Jimei die zich zorgen maakt, maar hij is dan ook de enige Taiwanees. Mijnheer Liang Wenjin is ook een zakenman in Xiamen, maar hij is een vasteland-Chinees. Samen met een groepje collega's maakt hij via de China Travel Service een reis naar Hongkong. Hij hangt rond in het casino van het schip op het bovenste dek, en heeft net een enorme hoeveelheid Hongkong Dollars gewonnen met een gokautomaat. Ze rammelen in de zakken van zijn jasje. "Het is uitgesloten dat er een oorlog komt", schampert hij. "Maar we kunnen natuurlijk niet hebben dat Taiwan zich onafhankelijk verklaart. Die Lee Teng-hui (Taiwan's president) maakt alleen maar problemen. Voornamelijk voor zichzelf. We schieten gewoon een paar raketten, en dan zal hij zich verder wel koest houden. Stel je voor, er is toch maar één China".

Ook in Xiamen, het vertrekpunt van de Jimei, lijken weinig mensen zich zorgen te maken over een oorlog. De stad ligt er ontspannen bij en van de grootschalige mobilisatie die door Hongkong kranten als de Sing Tao werd gemeld, is niets te zien. Dagjesmensen flaneren door de kronkelende stegen van het eilandje Gulangyu niet ver van Quemoy, een eiland dat in Taiwanese handen is en waar op dinsdag, de dag dat China met haar vlootoefeningen begon, de staat van paraatheid werd afgekondigd. En als je de Xiamen ribao (Dagblad van Xiamen) moet geloven is alles koek en ei tussen China en Taiwan: er staat een verslag in van een Chinees-Taiwanese schilderijententoonstelling in Xiamen waarbij zelfs de vice-burgemeester van een Taiwanese stad aanwezig was en de krant prijst het nieuwe Taiwanese plan voor een economische zone waar investeerders van het vasteland zaken kunnen gaan doen.

VLIEGDEKSCHEPEN

Ondanks alle spanning, of het gebrek er aan, zijn zowel Taiwanese investeerders in China als de vastelanders het over een ding eens: Amerika moet zich er niet mee bemoeien. "Die twee enorme vliegdekschepen kunnen alleen maar zorgen voor een escalatie", aldus Chou Li-t'ing, de Taiwanese zakenman. "Dit blijft een Chinees-Chinese aangelegenheid. Als we oorlog willen, dan zullen we dat zelf wel bepalen. Waarom moeten buitenlanders zich altijd met ons bemoeien? Willen jullie soms dat er oorlog komt? Zijn jullie soms bang dat een verenigd China een bedreiging kan vormen voor het westen?" vraagt hij zich af. Liang Wenjing, de zakenman uit Xiamen, is nog verontwaardigder. "Dit is een pure binnenlandse aangelegenheid. Als die Amerikaanse schepen binnen onze territoriale wateren komen dan zullen we onmiddelijk terugslaan".

Liang herhaalt daarmee de waarschuwing die Chinese generaals eerder deze week deden aan het adres van Washington, dat de twee vliegdekschepen, de Independence en de Nimitz, vergezeld van zes andere schepen, waaronder mijnenjagers en een onderzeeer, naar het Chinees-Taiwanese spanningsveld stuurde om "te voorkomen dat Beijing een berekeningsfout maakt".

Beide mannen spreken de hoop uit dat er na de presidentsverkiezingen weer normaal gepraat zal worden tussen Beijing en Taipei. "En als er de ene dag een politieke oplossing komt, hebben wij de volgende dag directe communicatie", zegt Chou. De infrastructuur daarvoor is al gelegd: een kantoor van de Macao Airlines biedt zelfs nu al vluchten aan van Xiamen naar Taipei. Op dit moment lopen ze nog onhandig via de Portugese kolonie Macau, maar passagiers kunnen in hetzelfde vliegtuig blijven zitten, alleen het vluchtnummer wordt omgewisseld. Mocht er opnieuw een dooi intreden, dan zullen de vluchten direct van Xiamen naar Macau voeren, hetgeen een tijdsbesparing van drie uur oplevert. Ook hebben reders in zowel Xiamen als de Taiwanese havenstad Kao-hsiong plannen gereed voor directe scheepvaartverbindingen.