PRC VIJF EN VEERTIG JAAR

EXTREME BEVEILIGING ROND FESTIVITEITEN

Onophoudelijk barstten vuurbloemen in knalrood, groen en oogverblindend goud boven het Plein van de Hemelse Vrede begeleid door de ritmische oerklappen van duizenden buskruitbollen. Tachtig verschillende soorten vuurwerk ontploften afgelopen zaterdagnacht vanaf vijftien plaatsen op en rond het plein in het grootste vuurwerkspectakel uit de Chinese geschiedenis.

(Door Jan van der Made)

BEIJING (ZOP) Het oorverdovende schouwspel - dat werd verdeeld in drie series van twintig minuten - werd afgewisseld door massadansen op het plein zelf. Dat was gevuld met honderdduizend mensen die een doorsnee moesten vormen van de Chinese samenleving: studenten, militairen, ethnische "minderheden", boeren en ambtenaren, die, gehuld in kleurige gewaden voorstellingen gaven.

De viering van China's 45e verjaardag was een klassiek voorbeeld van Beijing's enorme organisatievermogen. Acteurs en dansers, maar ook de toeschouwers waren zorgvuldig uitgekozen en iedereen, van schoonmaker tot veiligheidsman, van danser tot EHBO-er had een voorgeschreven rol. Iedereen droeg een speciaal pasje opgespeld dat hem toegang tot het plein verschafte.

De 'toeschouwers' waren van tevoren door hun werkeenheden geselecteerd en moesten man-aan-man rond de voorstellingen zitten. Eén rij dik, geen tussenruimten. Zo was de enorme vlakte van 40 hectare opgedeeld in menselijke kwadranten waarbinnen voorstellingen werden gegeven tussen Disneyland-achtige beelden in groen kunststof van een draak en een fenix, een witte stoomboot in een vijver en een pagode.

VUURWERKAFSTEKERS

Beroemde acteurs voerden scenes uit toneelstukken op. In chaotische drakendansen sprongen dansers met oranje-gele pakken met drakenkoppen op de maat van bekkens en cymbalen heen en weer en er waren voorstellingen van de Chinese vechtkunst.

Maar tegen half elf, na acht uur van onophoudelijke festiviteiten was de vermoeidheid op de gezichten af te lezen en er was weinig interesse meer in de voorstellingen. Het 'publiek' zat half over elkaar heen temidden van talloze plastic tassen met waterflessen en etensdoosjes en telde de laatste uren af.

Intresse was er wel in de vuurwerkafstekers. Die hielden, half zichtbaar door een mist van kruitdamp dat door laserapparaten blauw en groen oplichtte een surrealistische militaire operatie aan de voet van het Monument van de Martelaren op het midden van het plein. De in totaal 1800 vuurwerkafstekers waren soldaten van het Volksbevrijdingsleger die twaalf maanden voor deze operatie hadden getraind. De vuurwerk-kanonnen waren zo gericht dat de neerslag van lege hulzen ten zuiden van het plein neerregende, dus niet op de toeschouwers en de dansers. De volgende dag ontwaakte de wijk Chongwenmen onder een decimeters dikke, bruinrode laag vuurwerkafval.

Er was veel verschil met de 35e verjaardag van de Volksrepubliek, nu tien jaar geleden. Een toeschouwer van destijds: "In 1984 was er nog grote militaire parade met tanks en Great Wall-raketten en Deng Xiaoping, die toen op het toppunt van zijn populairiteit was, reed rond in een open wagen en zwaaide de menigte toe. Ze hebben daar nu kennelijk geen trek meer in".

ONAANTASTBAARHEID

Afgelopen zaterdag vertoonde Deng, die naar verluid buiten bewustzijn is, zich helemaal niet in het openbaar en ook de leden van China's machtige politburo bleven onaantastbaar op het rostrum van de Verboden Stad zitten, boven het portret van Mao Zedong. Hun onaantastbaarheid vormt een bewijs voor hun onzekerheid. Een week voor de viering van de 45e verjaardag schoot een militair negen mensen dood op een druk kruispunt niet ver van het plein. Hij zou wraak hebben willen nemen op de maatschappij omdat zijn vrouw tijdens de abortus van hun tweede kind zou zijn overleden. De militair werd doodgeschoten door veiligheidstroepen en de algehele bewaking in Beijing werd aanzienlijk verscherpt.

Een inwoner van Beijing beschreef de atmosfeer als die tijdens de staat van beleg die in juni 1989 na het bloedbad was ingesteld. Veiligheidsagenten hadden zaterdag concentrische ringen van bewakers rond het Tiananmenplein gelegd; de buitenste lag op een afstand van maar liefst drie kilometer van het centrum.

Mensen die binnen deze straal woonden konden slechts passeren met speciale pasjes. Hoe dichter je bij het plein kwam, hoe stricter de controle. "Vandaag nauwelijks zaken gedaan", mopperde een fruitverkoper die als enige tussen een rij gesloten stallen wat bananen aan de weinige passanten weet te slijten. Gisteren begon de grote schoonmaak; de tonnen afval, vuurwerkflodders, etensresten en waterflessen werden opgehaald en er werd een begin gemaakt om de 500.000 bloempotten van het plein te verwijderen. En op de markten rond het plein was het weer business as usual. Een kledingverkoopster: "Ik ben blij dat het weer over is voor een jaar".