WANG DAN OPNIEUW VEROORDEELD
LAATSTE "VRIJE DISSIDENT" IN GEVANG
China's laatste der vrije dissidenten werd gisteren veroordeeld tot elf jaar gevangenisstraf vanwege "pogingen tot omverwerping van de staat". Wang Dan, een voormalig studentenleider bracht al eerder vier jaar door in de Chinese goelag voor zijn aandeel in de demonstraties en de oprichting van een "onafhankelijke studentenvakbond" in 1989. Met Wang Dan's zware straf laten autoriteiten in Beijing zien dat ze imuum zijn voor buitenlandse kritiek en voor eens en altijd een eind willen maken aan de oppositie.
(Door Jan van der Made)
BEIJING (ZOP) Wang Dan's moeder, een paar familieleden en een advocaat duiken opeens op vanuit de toegang van het Babaoshan metrostation, vijfhonderd meter lopen van het Renmin zhongji fayuan, het People's Intermediate Court, waar dissidenten traditioneel berecht worden. Het is een klinisch aandoend, wit gebouw met het rood-gouden schild van de Volksrepubliek China boven de poort bevestigd. Ze krijgen geen kans om met omstanders te praten, maar worden direkt afgevoerd in een auto die ze naar de binnenplaats van het gerechtsgebouw zal brengen.
De rechtszaak duurt in totaal vier uur. En dat is kort, want er zijn maar liefst acht aanklachten tegen Wang Dan, die moeten worden voorgelezen, uiteengezet en punt voor punt verdedigd. Samengevat komen ze neer op "pogingen om de regering omver te werpen", een misdaad die volgens artikel 92 van het Chinese wetboek van strafrecht strafbaar is met minimaal tien jaar en maximaal levenslang.
Beklaagden hebben recht op twee advocaten. Wang Dan, die meer dan een jaar in voorarrest had gezeten, kreeg twee weken geleden plotseling te horen dat hij "een dag had om voor zijn verdediging te zorgen". Wang Dan's moeder, Wang Lingyun, vond na eindeloos bellen uiteindelijk een man bereid, en nam zelf de taak van tweede advocaat op zich.
OPENBAAR
De rechtszaak volgens een aankondiging op het prikbord voor het gerechtsgebouw "openbaar", maar omstanders, waaronder vrienden van Wang Dan en buitenlandse journalisten werden door een cordon van tientallen politieagenten op meer dan een halve kilometer afstand van het gebouw gehouden.
Meest opvallend onder de omstanders waren waarschijnlijk een paar vrienden van Wang Dan, bebrilde jongemannen met een cynische uitdrukking op het gezicht. "We kennen hem nog uit onze studententijd. Hij was altijd heel prominent aanwezig", vertelt er een jongen met een mager gezicht en een bril. "Het is een goed mens. Niet iemand die uit is op relletjes". Een andere jongen, geleund op zijn fiets, begrijpt allemaal niet waar het op slaat. "Wat betekent dat eigenlijk, 'omverwerpen van de regering? Welke wet heeft hij overtreden?"
De Chinese overheid heeft er meer dan een jaar over gedaan om een zaak te bouwen tegen Wang Dan: hij zou staats-onvriendelijke artikelen hebben gepubliceerd in buitenlandse dagbladen en contact hebben gehad met dissidenten als Wang Juntao, die ooit was omschreven als een heishou, een "zwarte hand", een manipulator achter de studentendemonstraties in 1989 en die in 1993 werd vrijgelaten om in de VS politiek asiel aan te vragen. Volgens Wang Dan's moeder bestond het enige contact echter uit een verzoek om hulp bij het aanvragen van een schriftelijke cursus engels bij een Amerikaanse universiteit.
OUDE BEKENDEN
Tijdens het proces was het onmogelijk om informatie te krijgen over de voortgang ervan. Iedere poging van buitenlandse journalisten om naar de rechtszaal te lopen werd verhinderd door de agenten, oude bekenden van elkaar, omdat de agenten dezelfden zijn die in het kantoor werken waar journalisten hun visa moeten verlengen.
Het proces eindigde even abrupt als het begon: een rij van zeven politiewagens met daarin Wang Dan en zijn familie reed in hoge snelheid weg van het gerechtsgebouw en het politiecordon loste zich op. Inmiddels had het officiele persburo Xinhua als gemeld dat Wang Dan tot elf jaar was veroordeeld.
In een reactie zei Wang Lingyun dat haar zoon in hoger beroep zal gaan. Maar de praktijk heeft al uitgewezen dat dit in het geval van politieke misdaden nauwelijks iets uithaalt. Met het oordeel over Wang Dan geveld zijn er geen dissidenten meer actief in China. Na de veroordeling van topdissident Wei Jingsheng afgelopen jaar (veertien jaar gevangenis), professor Liu Xiaobo in september (drie jaar) en de ontsnapping naar de VS van veteraan dissident Wang Xizhe is China's oppositie voorlopig tot zwijgen gebracht. Alleen Xu Wenli, bekend van de "Muur Der Democratie" periode in 1979 is nog op vrije voeten, maar hij heeft alle belangstelling voor de politiek verloren en is een bedrijf begonnen.